Gazze Şeridi’nde İsrail Operasyonları: 2008 Sonu ve 2009 Başındaki Krizin Detaylı Analizi
Gazze Şeridi, 2008’in son günlerinden 2009’un ilk haftalarına kadar tarihin en yoğun İsrail operasyonlarından birine sahne oldu. Hamas’ı hedef alan saldırılar, yüzlerce Filistinlinin hayatını kaybetmesine, binlercesinin yaralanmasına ve bölgenin harabeye dönmesine neden oldu. Bu süreçte, hem İsrail hem de Hamas tarafındaki gelişmeler, Orta Doğu’daki barış umutlarını bir kez daha gölgede bıraktı. İşte bu dramatik dönemin detaylı bir incelemesi.
27 Aralık 2008: İsrail’in Gazze Operasyonlarının Başlangıcı
27 Aralık 2008, Gazze Şeridi için karanlık bir gün olarak tarihe geçti. Yahudiler için kutsal Hanuka’nın sona ermesi ve Şabat günüyle birlikte İsrail, Hamas’ı bitirmek amacıyla havadan operasyonlara başladı. Gazze kenti, Refah ve Han Yunus hedef alındı. İlk gün, havadan gelen saldırılarda 225 kişi hayatını kaybetti. Bu operasyon, aynı gün Pakistan’da eski başbakan Benazir Butto’nun suikaste kurban gittiği 2007’deki 27 Aralık olayını anımsattı.
28 Aralık 2008: Saldırıların Kapsamı Genişliyor
Yılbaşına üç gün kala, İsrail operasyonlarını denizden düzenlediği saldırılarla genişletti. Cebeliye, Refah ve Han Yunus mülteci kampları vuruldu. Ayrıca, Mısır ile Gazze arasındaki tünellerin bulunduğu Drel Balak bölgesi de hedefler arasındaydı. Ölümlerin sayısı hızla artarken, Gazze Şeridi’nde insani bir kriz baş göstermeye başladı.
29 Aralık 2008: Sivil Kayıplar ve Hedefler Artıyor
Yılbaşına iki gün kala, Gazze Şeridi’nde sivil kayıplar giderek artıyordu. Hamas’ın İçişleri Bakanlığı ve Tel el-Hava’daki İslam Üniversitesi, İsrail’in vurduğu yerler arasındaydı. İzole edilmiş Gazze’de, sivil altyapıya yönelik bu saldırılar uluslararası tepkilere neden oldu, ancak çatışmalar durmaksızın devam etti.
30 Aralık 2008: Hamas’ın Karşı Saldırıları
Yılbaşına bir gün kala, saldırılar Beyt Hanun ve Gazze kentinde yoğunlaştı. Hamas, İsrail’e karşı saldırılar düzenleyerek misilleme yaptı. İsrail’e atılan roketler Berşeba’ya kadar ulaştı; bu, Filistin tarafından atılan bir roketin İsrail içinde ulaştığı en uzak nokta oldu. Üç İsrailli hayatını kaybederken, yaralılar televizyon ekranlarına yansıdı.
31 Aralık 2008: Yılbaşı Gününde Ateş Altında Gazze
Dünya yeni yıl için geri sayım yaparken, Gazze ateş altındaydı. Hamas lideri İsmail Haniye’nin bürosu ve Hamas’ın faaliyet gösterdiği binalar hedef alındı. Mısır sınırındaki tüneller de vurulmaya devam etti. Gazze Şeridi’nde yılbaşı, havai fişekler yerine patlama sesleriyle geçti.
1 Ocak 2009: Yeni Yıl, Aynı Şiddet
Yeni yıl, Gazze Şeridi’ne barış getirmedi. Hamas’ın Adalet ve Eğitim Bakanlıkları, meclis ve sivil savunma binaları İsrail tarafından vuruldu. Cebeliye’ye yapılan saldırıda üst düzey Hamas yetkilisi Nizar Rayyan öldürüldü. Hamas, misilleme olarak İsrail topraklarına 30’dan fazla füze attı. Şiddet ve izolasyon, Gazze’de tüm hızıyla devam etti.
2 Ocak 2009: Çocuk Kayıpları ve Camiye Saldırı
İsrail saldırılarında sivil ve özellikle çocuk kayıpları artarken, İsrail uçakları ilk kez Cebeliye’de bir camiyi hedef aldı. İsrail, caminin silah deposu ve “terör yuvası” olduğunu iddia etti. Çocuk ölümleri ve sivil kayıplar, uluslararası toplumun tepkisini daha da artırdı, ancak ateşkes çağrıları sonuçsuz kaldı.
3 Ocak 2009: Kara Operasyonunun Başlangıcı
Saldırıların birinci haftasında, İsrail, Gazze Şeridi’ne yönelik kara operasyonunu başlattı. Günlerdir sınırda bekleyen tanklar bölgeye ilerlerken, Hamas karşı ateşi sürdürdü. Hamas’ın askeri kanat liderlerinden Ebu Zekeriya el-Cemal öldürüldü. Beyt Lahiya’daki bir camiye yapılan saldırıda 10 kişi hayatını kaybetti. Beyt Hanun, Beyt Lahiya ve Cebeliye mülteci kampı dışında şiddetli çatışmalar yaşandı.
Tarihsel Arka Plan: Orta Doğu’da Çatışmaların Kökeni
Gazze’deki bu operasyonlar, Orta Doğu’daki çatışmaların uzun bir tarihine dayanıyor. Hazreti İbrahim’in torunları arasındaki anlaşmazlıklar, Hristiyanlığın doğuşu ve Kudüs’ün kutsallığı, bölgedeki gerilimlerin temelini oluşturdu. Selahattin Eyyubi ve Aslan Yürekli Richard’ın mücadelesinden Osmanlı’nın 400 yıllık barış dönemine kadar Orta Doğu, sürekli bir çekişme alanı oldu. Ancak II. Dünya Savaşı sonrası İsrail’in kurulması, dengeleri altüst etti.
Osmanlı Dönemi ve İngiliz İşgali
Osmanlı, 1517’de Yavuz Sultan Selim’in Kudüs’ü fethiyle Orta Doğu’da 400 yıllık bir barış dönemi başlattı. Ancak I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler, Çanakkale’deki yenilgiden sonra rotayı Orta Doğu’ya çevirdi. 1917’de General Edmund Allenby, Kudüs’ü işgal etti. İngilizler, Arabistanlı Lawrence aracılığıyla Arapları Osmanlı’ya karşı ayaklanmaya teşvik etti, ancak Sikes-Piko Anlaşması ile bölgeyi Fransızlarla paylaştı. Balfour Deklarasyonu ise Yahudilere Filistin’de bir vatan vaat etti.
İsrail’in Kuruluşu ve Filistin’in Felaketi
1948’de İsrail Devleti’nin ilanı, Filistinliler için “El Nakba” (Felaket Günü) oldu. Arap Birliği’nin İsrail’e savaş açması, Batılı güçlerin desteğiyle İsrail’in lehine sonuçlandı. Gazze Şeridi Mısır’a, Batı Şeria Ürdün’e bırakılırken, Filistinliler mülteci konumuna düştü. 1967’deki Altı Gün Savaşı, İsrail’in Gazze, Batı Şeria ve Golan Tepeleri’ni işgal etmesiyle yeni bir dönemi başlattı.
Filistin Direnişi ve İntifada
Filistin Kurtuluş Örgütü’nün 1964’teki kuruluşu, Filistinlilerin mücadelesini hızlandırdı. 1987’de başlayan İntifada, sapanlı çocuklar ve taşlarla İsrail askerlerine direnişin sembolü oldu. Altı yıl süren bu direniş, bini aşkın Filistinlinin hayatını kaybetmesine rağmen, uluslararası kamuoyunun Filistin davasına sempati duymasını sağladı.
Barış Süreçleri ve Hayal Kırıklıkları
1991 Madrid Zirvesi ve 1993 Oslo Anlaşmaları, barış umutlarını artırdı. Ancak Oslo sürecinde, Kudüs’ün statüsü, mülteciler ve yerleşimler gibi temel sorunlar çözülemedi. Ariel Şaron’un 2000’de Harem-i Şerif ziyareti, El Aksa İntifadası’nı tetikledi. 2003’te Dörtlü’nün (BM, ABD, Rusya, AB) yol haritası da başarısız oldu. İsrail’in 2004’te Şeyh Ahmet Yasin’i öldürmesi, gerilimi artırdı.
Hamas’ın Yükselişi ve Gazze’deki Kriz
2006’da Hamas’ın seçim zaferi, Filistin’de yeni bir dönemi başlattı. Ancak uluslararası ambargolar ve iç çatışmalar, Gazze’yi bir “açık hava hapishanesine” çevirdi. 2007’de Hamas, Gazze’nin kontrolünü ele geçirdi. El Fetih ve Hamas arasındaki gerilim, 2008 sonunda Hamas’ın roket saldırılarıyla tırmandı. İsrail’in buna cevabı, 27 Aralık’ta başlayan yoğun operasyonlar oldu.
Uluslararası Tepkiler ve Obama Dönemi
İsrail operasyonları, uluslararası toplumdan büyük tepki aldı. BM, ölenlerin dörtte birinin sivil, 40’tan fazlasının çocuk olduğunu açıkladı. Dünyanın pek çok yerinde protestolar düzenlenirken, ateşkes çağrıları sonuçsuz kaldı. Obama yönetimi, İsrail yanlısı isimlerle dikkat çekti. Rahm Emmanuel ve David Axelrod gibi isimler, ABD’nin Filistin sorununa yeni bir yaklaşım getirmeyeceği yorumlarına yol açtı.
Gazze’nin Geleceği: Barış mı, Ateşkes mi?
Gazze’deki operasyonlar, hem İsrail hem de Filistin’deki seçimler öncesi liderleri zor durumda bıraktı. Hamas’ın roket saldırıları ve İsrail’in orantısız tepkisi, barış yerine ateşkes tartışmalarını gündeme getirdi. Anapolis süreci çökerken, Gazze halkı bir kez daha yıkım ve acıyla baş başa kaldı. Bölgedeki gerilim, yeni liderlerin bu krizi çözme kapasitesini sınayacak.
Anahtar Kelimeler: GazzeOperasyonları, İsrailSaldırıları, HamasRoketleri, SivilKayıplar, KaraOperasyonu, OrtaDoğuÇatışmaları, OsmanlıBarışı, İngilizİşgali, İntifadaDirenişi, OsloAnlaşmaları
